2024 Ekonomik Değerlendirmesi: Büyüme, Enflasyon ve Dış Ticaret Üzerine Analiz
2024’ü geride bırakmaya sayılı günler kaldı. Bu yazıda, Türkiye ekonomisinin büyüme, enflasyon, dış ticaret, cari açık ve finansmanı ile bütçe ve borçlanma verileri değerlendirilecektir. 2023 yılına kıyasla enflasyon ve büyüme verilerindeki gelişmeler, ekonomik durumu anlamak açısından önem taşımaktadır.
Ekonomik Büyüme ve Enflasyon Verileri
2023 yılına kıyasla enflasyon ve büyüme verilerindeki gelişme beklendiği gibi oldu. Türkiye ekonomisi II. ve III. çeyrekte yüzde 0,2 küçüldü ve teknik resesyona girdi. III. çeyrekte inşaat sektörü, ekonomik aktiviteyi sürükleyici sektör olarak ön plana çıktı. Sanayi sektörü ise yüzde -2,2 küçüldü.
Tüketim yavaşlasa da bir önceki çeyreğe göre daha canlıydı. Hane halkı tüketimi, son büyüme verisine 2,2 puan katkı sağladı. Devletin nihai tüketim harcamaları üçüncü çeyrekte eksi bölgedeydi. Kamu sektörü, tüketerek büyümeye katkı sağlamadı.
Sanayi Üretimi ve Enflasyon Gelişmeleri
Sanayi üretimi endeksi, 2024 Haziran ayında negatif bölgeye girdi ve Ekim ayında yüzde -3,1 olarak gerçekleşti. Yıllık bazda endeksteki değişim, yüksek teknolojide yüzde -13,1, orta-yüksek teknolojide yüzde -6, imalatta yüzde -3,3 olarak kaydedildi. Bu veriler, üretimin ve katma değerin düştüğünü göstermektedir.
Mayıs ayında enflasyon yüzde 75’e kadar yükseldi. Temmuz ve Ağustos aylarında baz etkisiyle yüzde 51,97’ye geriledi. TCMB, sıkı duruşunu korusa da, Kasım ayında yıllık enflasyon yüzde 47,09’da kaldı. TCMB, yıl sonu enflasyon tahminini yüzde 44’e yükseltti.
Finansal Gelişmeler ve Cari Açık
TCMB, politika faizini 250 bps indirim ile 47,5 düzeyine getirdi. Bu indirimin, daralan ekonomi için kredi olanağı yaratması ve finans kapitalin canlanması olarak okunması mümkündür. Ancak, enflasyonla mücadelede süreç uzadıkça fiyatlamalar gerçeği yansıtmaktan uzaklaşmaktadır.
2023 yılı Ocak-Ekim döneminde cari açık 36 milyar dolar iken, 2024 yılının aynı döneminde 3,3 milyar dolara geriledi. Dış ticaret açığı, ihracat ve ithalat rakamları geçen yılın aynı dönemine göre farklılık göstermektedir.
Bütçe Açığı ve Kamu Maliyesi
Kamu maliyesindeki görünüm 2024’te pek parlak değildir. Bütçe açığı, ilk on bir ayda 1,277 milyar TL’ye ulaştı. 2024 yılı için öngörülen bütçe açığı 2,652 milyar TL olarak belirlenmiştir. Hükümetin yılın kalan son ayında 1,375 milyar TL daha bütçe gideri gerçekleştirme alanı bulunmaktadır.
Mali disiplin açısından önemli bir gösterge olan faiz dışı fazla, bütçedeki artan borç faiz yükü nedeniyle zor görünmektedir. Hazine’nin iç ve dış borç stokundaki artış 2024 yılında da devam etmektedir.
Sonuç ve Gelecek Beklentileri
2024 büyüme tahmini yüzde 4, enflasyon tahmini ise yüzde 41,5 olarak belirlenmiştir. Ancak, piyasa katılımcıları anketine göre, Ocak ayında yüzde 3,4 olan 2024 büyüme tahmini, Aralık ayında yüzde 3,1’e gerilemiştir. Türkiye'nin 2024 büyüme tahmini, IMF tarafından yüzde 3 olarak açıklanmıştır.
Ekonomik güven endeksi, 2024 yılının başında 99,4 iken, yılı 97,1 seviyesinde tamamlamak üzere görünmektedir. Ekonomideki daralmaya rağmen, enflasyon beklentileri hane halkı ve reel sektör açısından yüksek seyretmektedir. Katma değerli üretim modeline geçiş için hazırlık sürecinin zaman kaybetmeden başlaması gerekmektedir.