2025 Gıda Sektöründe Sipariş ve Üretim Artışı Bekleniyor
Gıda sektörü 2025 yılına sipariş ve üretim artışıyla başladı. Hububat, bakliyat, yağlı tohumlar ve mamulleri sektörü, 2024 yılının aralık ayında 1 milyar 138 milyon dolar ile yıl içindeki en yüksek ihracatını gerçekleştirdi. İstanbul Sanayi Odası’nın verilerine göre, sektördeki yeni iş hacminin aralık ayında güçlü şekilde yükseldiği ve gıda sektöründe yeni siparişlerde olduğu gibi üretim tarafında da artış olduğu gözlemlendi.
TİM Hububat, Bakliyat, Yağlı Tohumlar ve Mamulleri Sektör Kurulu Başkanı Ahmet Tiryakioğlu, “Hem talep hem de tedarik süreçlerindeki bu hareketliliği dengeli bir şekilde yönetmeye çalışıyoruz.” dedi. Belirli ürün gruplarındaki fiyatlamalar üzerinde, bölgede devam eden savaşların da önemli bir etkisi olduğu ifade edildi. Yurt içi ve yurt dışında firmaları ilgilendiren tüm gelişmeler yakından takip ediliyor.
2024 Yılı İhracat Rakamları
2024 yılı, bisküvi, buğday unu, makarna, bitkisel yağlar ile şekerli ve kakaolu ürünler başta olmak üzere temel gıda ürünlerini kapsayan hububat, bakliyat, yağlı tohumlar ve mamulleri sektöründe 11,9 milyar dolar seviyesinde ihracat yaparak geride bırakıldı. Tiryakioğlu, sektörlerinin Türkiye bitkisel ürün ihracatının yarıya yakınını gerçekleştirdiğini belirtti.
En fazla ihracat yapılan ülkelerin sırasıyla Irak, ABD ve Suriye olduğu bildirildi. Karadeniz ülkeleri dünya tahıl üretiminin merkezi haline gelirken, Türkiye’nin tahıl ticaretine yön veren birkaç ülkeden biri olma özelliğini koruduğu vurgulandı. Tiryakioğlu, “Savaş öncesinde neredeyse bizim iki katımız kadar buğday üreten Ukrayna’nın bu yılki üretimi 22 milyon tonla Türkiye’ye yakın seviyelerde.” şeklinde konuştu.
Tahıl Ticaretinde Dengeli Strateji
Tüm bu gelişmelerin ortasında Türkiye’nin tahıl ticaretinde gerek uluslararası fiyatlardaki istikrarı gerekse tedarik zincirlerindeki sürekliliği gözeten dengeli bir ticari strateji yürüttüğü ifade edildi. Tiryakioğlu, “Şu anki temel önceliklerimizden biri yurt içi üretim olmalı.” dedi. TÜİK'e göre 2024 yılı tahıl ürünleri üretiminde önceki yıla göre kısmi bir düşüş olabileceği belirtildi.
Bu yılki göstergeler buğday üretiminde yüzde 5’in, arpada ise yüzde 10’un üzerinde düşüş olacağına işaret ediyor. Gelecek yıla ilişkin hububat ekimi ise şimdilik kurak bir süreçte ilerliyor. Gıda fiyatlarının iyileşmesinin 2025’te görünür olacağı öngörülüyor.
Gıda Fiyatlarında İyileşme Beklentisi
Geçen yılın genelinde yüksek faiz ortamındaki daralma, temel bir ihtiyaç olarak gıdaya olan talebi etkilemedi. Tiryakioğlu, girdi fiyatlarında en yüksek maliyetin gıda sektöründe olduğunu belirtti. Fakat dünyadaki petrol bolluğuna bağlı olarak enerji fiyatlarında bir iyileşme söz konusu olduğu aktarıldı.
Dünya Bankası'nın raporunda bu durumun 2025’te küresel gıda fiyatlarını son 5 yılın en düşük seviyesine gerileteceğine işaret ettiği ifade edildi. Suriye ile yeni süreç birçok işletmeyi canlandıracak ve bu durum bölgedeki ticareti olumlu etkileyecek.
Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin İhracat Performansı
Güneydoğu Anadolu Bölgesi, 2024 yılında hububat, bakliyat, yağlı tohumlar ve mamulleri sektörünün toplam ihracatının yüzde 29,5’ini gerçekleştirerek 3,4 milyar doların üzerinde kapattı. Kadooğlu, yeni dönemde bölgedeki son gelişmelere bağlı olarak Suriye’nin Gaziantep ve Şanlıurfa’da faaliyet gösteren birçok işletmenin canlanmasında önemli rol oynayacağını söyledi.
İhracatlarında miktar bazında yaşanan %26’nın üzerindeki azalışa rağmen, ortalama birim fiyatlarındaki yüzde 24’lük yükselişle 2024’ü değer bazında %8,5’lik bir düşüşle kapadıkları belirtildi. Kadooğlu, “2025’te sektör ihracatımız yaklaşık %7’lik bir yükselişle 12,5 milyar dolar seviyesini aşacağını tahmin ediyoruz.” dedi.
Suriye ile Ticaretin Önemi
Yeni yılda, bölgelerinin 2024 yılı hububat ihracatında yüzde 8,2’lik payı ile ikinci sırada yer alan Suriye’de yaşanan gelişmeler çok etkili olacak. Kadooğlu, 2024’te küresel ekonomideki durgunluğa bağlı olarak talep tarafında gözlenen düşüş eğiliminin Suriye ile yapılan ticarete yansımadığını kaydetti.
Bölgenin 12 aylık süreçte Suriye’ye yapılan hububat ihracatında yüzde 13,9’luk artışla 282,9 milyon dolara ulaştığı bildirildi. Kadooğlu, “Gıda arz güvenliği noktasında imkanlarımızı Suriye’ye daha fazla sunmak istiyoruz.” diyerek bu yeni sürecin sektörde faaliyet gösteren birçok işletmenin canlanmasında önemli rol oynayacağını vurguladı.
Yeni Teşvik ve Desteklerin Önemi
Geçen yılın sonbaharında bölgelerinde yağışlarda gözlenen azalmaya bağlı olarak hububat ekimlerinde aksamaların yaşandığı ve bu durumun üreticilerin tarımsal verimliliğe yönelik endişelerini artırdığına dikkat çekildi. Kadooğlu, “Hububat ekimlerini olumsuz etkileyen kuraklık, yeni yılın mahsulüne dair soru işaretleri doğuruyor.” dedi.
Küresel iklim değişikliğine bağlı sorunların çözümünde çiftçiye yönelik yeni desteklerin, bugüne kadar yapılan yatırımların verimliliğine de katkı sağlayacağı ifade edildi. Bu durum, gıda sektöründeki sürdürülebilir büyümeyi destekleyecektir.